De afgelopen maanden is er aandacht en begrip gekomen voor het gegeven dat ook studenten met eenzaamheid te maken hebben. Naarmate de coronacrisis langer duurt worden er steeds meer zorgen geuit over eenzaamheid onder jongeren en hun sociale ontwikkeling.
In de media is de laatste maanden veel aandacht besteed aan eenzaamheid onder jongeren tijdens de coronacrisis. Wat zeggen jongeren zelf en wat geeft onderzoek aan?
Wat zeggen studenten?
Veel jongeren vertellen dat ze zich vaak eenzaam, opgesloten en mentaal slecht voelen. Het wegvallen van contacten op school of op de universiteit zorgt voor een groter gevoel van eenzaamheid.
’Ik mis gewoon mijn vrienden, meer mensen en afwisseling.’
– Jongen van 17 (Bron: SCP, 2021)
De klachten van jongeren gaan naast eenzaamheid ook over een breder gevoel van somberheid. Dit wordt o.a. veroorzaakt door het gebrek aan perspectief: wanneer is het allemaal klaar, wanneer kunnen we ons leven weer oppakken? Ook het gemis aan activiteiten en structuur speelt een rol.
Jongeren willen in deze fase van hun leven juist nieuwe ervaringen opdoen, nieuwe mensen leren kennen. Velen voelen een soort opgekropte energie.
‘Grote evenementen zoals festivals en concerten gaven mij een reden om te leven. Op dit moment heb ik niets om naar uit te kijken en dat is zwaar.’- Vrouw van 22 (Bron: SCP, 2021)
Jongeren verschillen in hoeverre ze eenzaamheid ervaren. Zo zijn er verschillende vormen van eenzaamheid: sociale en emotionele eenzaamheid. Jongeren voelen zich sociaal eenzaam als ze een gebrek aan sociale relaties hebben en/of als ze zich onvoldoende verbonden voelen met een groep (‘erbij horen’). Ze voelen zich emotioneel eenzaam als ze een hechte en intieme band met een ander missen. Omdat eenzaamheid een persoonlijke ervaring is, ervaren jongeren ook in deze tijd eenzaamheid verrschillend.
Jongeren die al kwetsbaar waren vóór het uitbreken van de coronacrisis hebben vaak meer last van mentale problemen zoals eenzaamheid. Dit zijn jongeren met bijvoorbeeld een handicap of beperking, een onstabiele thuissituatie of jongeren die al depressieve- of angstgevoelens hadden. Maar ook persoonlijkheid, leeftijdsfase en context spelen een rol. Extraverte leerlingen vinden het vaak moeilijker om thuis te zitten, maar pakken contacten ook weer gemakkelijker op. En eerstejaars studenten die nog geen sociaal netwerk opgebouwd hebben in de studentenstad lopen meer risico op eenzaamheid dan ouderejaars studenten die dit netwerk wel hebben.
De ervaren eenzaamheid verandert ook gedurende deze crisistijd en hangt deels samen met de maatregelen van het moment. Jongeren kunnen zich bij strenge maatregelen of tegenslagen in eerste instantie goed voelen, maar dat verandert vaak naarmate de maatregelen langer duren en het perspectief op versoepeling onduidelijk is.
Wat laat onderzoek zien?
Onderzoek laat zien dat de eenzaamheid onder jongeren relatief sterk is toegenomen tijdens de coronacrisis. Het RIVM (2021) heeft sinds de uitbraak van de coronacrisis op meerdere momenten gemeten in hoeverre jongeren eenzaamheid ervaren.
Gevoelens van eenzaamheid namen onder jongeren toe naarmate de crisis langer aanhield (RIVM, 2021). Uit de meetronde van mei 2021 blijkt dat jongeren tussen 16 en 24 jaar zich het meeste van alle groepen enigszins tot sterk eenzaam voelen. Met 75% ligt het percentage dat aangeeft zich eenzaam te voelen beduidend hoger dan oudere leeftijdsgroepen (58 tot 61%).
Gevolgen van eenzaamheid studenten en jongeren
Zoals de ervaren gevoelens van eenzaamheid verschillen per jongere, zullen ook de gevolgen van de contactbeperkende maatregelen op jongeren variëren. De toekomst moet uitwijzen of er een langdurig effect is op het leven van jongeren, te denken valt aan mogelijke effecten op de sociaal-emotionele ontwikkeling, het sociale netwerk en de identiteitsontwikkeling.
Het ontwikkelen van sociale vaardigheden kan voor sommige jongeren op een laag pitje komen te staan gedurende de coronacrisis. Voor jongeren die meer moeite hebben met het onderhouden van contacten, lijkt de coronacrisis in eerste instantie een uitkomst. Het geeft minder druk om contacten te leggen en onderhouden. Maar juist op langere termijn kan het ervoor zorgen dat vaardigheden die nodig zijn voor het leggen van de contacten (opnieuw) moeten worden aangeleerd en worden geoefend.
Maar de coronacrisis biedt ook kansen. Zo is het ook interessant te kijken naar sociale vaardigheden die jongeren nu juist extra ontwikkelen. Hier gaat het om vaardigheden als zelf actief contact leggen met leeftijdgenoten en het zoeken naar nieuwe manieren om sociale activiteiten te ondernemen.
Jongeren hebben tijdens de coronacrisis minder kans hun netwerk uit te breiden. Thuiswonende studenten en middelbare scholieren hebben over het algemeen thuis een netwerk. Naarmate jongeren ouder worden zijn zij steeds meer zelf verantwoordelijk voor het leggen en onderhouden van sociale contacten. Eerstejaars scholieren van de middelbare school en eerstejaars studenten hebben met een extra uitdaging te maken, omdat ze nog geen bestaand netwerk hebben op hun nieuwe school.
Tips voor eenzaamheid studenten
- Focus op mogelijkheden
- Het helpt om niet te veel te focussen op wat er niet kan, maar juist ook te kijken naar wat er wel allemaal mogelijk is. Zo kun je een nieuwe (of oude) hobby oppakken, meer gaan bewegen of extra lessen volgen op school. Het kan helpen om te bedenken wat de dingen waren waar je sociaal van kon opladen voordat corona begon. Als je bijvoorbeeld van concerten hield, wat vond je daar leuk aan en hoe kan dat op een andere manier worden vorm gegeven?
- Zorg voor ontspanning
- Sommige jongeren focussen nog meer op de studie dan voorheen. Belangrijk voor alle jongeren is wel: staar je niet blind op je studie maar zorg ook goed voor ontspanning, zoals sport of sociale activiteiten die binnen de maatregelen passen.
- Zoek contact
- Face-to-face contact werkt beter dan alleen online contact. Maar online contacten zijn weer beter dan geen contacten. Zowel activiteiten op sociaal gebied als bijvoorbeeld sport kunnen helpen om met eenzaamheid om te gaan. Daarbij is het goed om te onthouden dat wat voor jou werkt niet altijd voor de ander ook werkt.
Tips voor ouders
- Blijf in gesprek
- Blijven praten met je kind over hoe het gaat is één van de belangrijkste dingen. Belangrijk is om hierbij ook te observeren hoe je kind in zijn of haar vel zit en niet te snel conclusies te trekken. Niet iedereen heeft dezelfde behoeftes; sommige jongeren zijn gelukkig met online contacten en anderen willen graag samen met vrienden sporten.
- Maak ruimte voor het onderhouden van contacten
- Als je kind de neiging heeft zich terug te trekken en door thuisonderwijs geen contacten meer op te zoeken, kun je als ouders dat stimuleren en faciliteren. Kijk waar jouw kind behoefte aan heeft en zoek samen naar oplossingen.
- Help jouw kind met een goede dag structuur en ruimte voor ontspanning
- Als je kind thuis woont, kun je als ouder helpen een goede structuur in te bouwen. Bijvoorbeeld door samen te eten, op vaste tijden op te staan en/of bijvoorbeeld door elke dag samen naar buiten te gaan om te bewegen.
Hulp eenzaamheid studenten in Amsterdam bij Markx Coaching
Neem nu contact op. Eerste consult kosteloos en vrijblijvend.
Bronnen eenzaamheid studenten:
